Raadsvragen: Miljoenen verspilling bij Europees aanbesteden?

Eindhoven, 8 september 2011

Geen verrassing, maar niet minder rampzalig

Update: antwoord van het college van B en W (6 oktober 2011)


Geacht College,

In het dagblad de Telgraaf stond op 7 september jl. een opmerkelijk verhaal met als titel ‘Gemeenten verspillen miljoenen’. Wij kunnen daarin het volgende lezen:

‘Ambtenaren van gemeenten hebben onvoldoende kennis van de aanbestedingsregels. Hierdoor verspillen gemeenten jaarlijks tientallen miljoenen euro's bij de aanleg van infrastructuur, gebouwen en technische installaties. Door eenvoudiger aan te besteden, kunnen gemeenten veel geld besparen en krijgen zij meer kwaliteit dan nu het geval is’.

Dat concluderen 2 brancheorganisaties op basis van een onafhankelijk onderzoek.

Al eerder en ook meerdere keren heeft de fractie van de Lijst Pim Fortuyn aangegeven dat de Europese aanbestedingsvoorschriften een gedrocht zijn. De opdrachtgever – in dit geval de gemeente Eindhoven – heeft hierdoor meerdere keren niet gebracht wat wij als burgers van de aanbestedingen mochten verwachten. Recent kunt u denken aan de Velomove, in plaats van door de raad aanbevolen Lock’n go rijwielstallingen. Eerder ook al bij de aanbestedingen, waar de gemeente Eindhoven onze locale en regionale fabrikanten LINKS liet liggen. Dit terwijl wij weten dat de producten die deze fabrikanten leveren (b.v. DAF, VDL, Gemco, Philips) perfect van kwaliteit zijn, aan de gestelde voorwaarden kunnen voldoen en dan ook terecht hun producten wereldwijd mogen leveren. Behalve aan onze stad Eindhoven en dat doet onze fractie pijn.

In hetzelfde artikel lezen wij dat de regels voor openbaar aanbesteden te bureaucratisch zijn en dat gemeenten vaak onnodig openbare aanbestedingen toepassen. Dit met gevolg dat er procedures met veel administratieve rompslomp doorlopen moeten worden, wat tegelijkertijd weer vertragend werkt en als resultante hoge verwervingskosten tot gevolg heeft.

Indien deze beweringen op waarheid berusten, dan snijdt de gemeente Eindhoven zichzelf en de Eindhovense belastingbetaler in de vingers, omdat – aldus het artikel – gemeenten zelf de grens bepalen waarboven zij openbaar aanbesteden. Volgens de wet zijn Europese aanbestedingen pas verplicht vanaf 4.8 miljoen euro, terwijl de Velomove, behalve de doffe  ellende voor de gebruikers hiervan, ‘slechts’ enkele tonnen aan euro’s heeft gekost.

Bij onze fractie roept dat een aantal vragen op:

1. Herkent het college voorgenoemde werkwijze en is het dan zo dat deze tijdrovende en kostbare procedure ook in Eindhoven wordt toegepast?

2. Vanaf welk bedrag besteedt de gemeente Eindhoven Europees aan en vanaf welk bedrag is het wettelijk verplicht?

3. Wat is de hoogte van het bedrag dat onderhands wordt aanbesteed?

4. Hoe werkt het onderhands aanbesteden en hoe en door wie is de controle daarop?

5. Hoeveel Eindhovense ambtenaren zijn erbij betrokken als er Europese aanbestedingen worden gedaan?

6. Wat zijn in 2009, 2010 en 2011 de totale kosten geweest die het Europees aanbesteden tot gevolg heeft gehad?

Rudy Reker

Antwoord van burgemeester en wethouders

1. Herkent het college voorgenoemde werkwijze en is het dan zo dat deze tijdrovende en kostbare procedure ook in Eindhoven wordt toegepast?

Nee, wij herkennen ons hierin niet. De beschreven tekortkomingen zijn met de betreffende brancheorganisaties uitgebreid besproken en hebben mede geleid tot het optrekken van het drempelbedrag voor openbaar aanbesteden van werken van 250.000 naar 500.000 Euro, in het op 15 maart 2011 door de raad vastgestelde nieuwe inkoop- en aanbestedingsbeleid. In dit beleid is onderbouwd dat de nieuwe grens, tezamen met andere voorgenomen beleidsmaatregelen, zoals het zorgvuldig gebruik van raamcontracten, een afdoende remedie biedt tegen verspilling zoals bedoeld in het artikel. Bovendien heeft een eerste onderzoek uitgewezen dat er in de eerste 10 maanden van 2010 is gegund aan 16 aannemers; 13 hiervan zijn MKB bedrijven (80%).

Van de 13 bedrijven zijn er 11 gevestigd in de regio. Over het geheel kun je dus zeggen dat 69% van de aannemers MKB bedrijven uit de regio zijn. In Euro’s is maar 10% van de aanneemsom niet binnen de regio besteed. Voor leveringen en diensten is deze informatie nog niet beschikbaar. Hiervoor maken we een inhaalslag zodat we eind 2011 inzicht hebben over de stand van zaken.

2. Vanaf welk bedrag besteedt de gemeente Eindhoven Europees aan en vanaf welk bedrag is het wettelijk verplicht?

De gemeente hanteert de verplichte normbedragen om Europees aan te besteden (€ 193.000 voor leveringen en diensten, € 4.850.000 voor werken). Soms wordt, vooral bij werken, de keus gemaakt om ook onder het normbedrag Europees aan te besteden. Dit is alleen het geval, daar waar er twijfel zou kunnen bestaan of de gemeente door het “knippen” van een aanbesteding in delen, de Europese regelgeving zou proberen te ontduiken. Voorbeeld: het wijkgericht aanbesteden van groenonderhoud, i.p.v. voor de hele stad in één contract. Overigens kost een Europese aanbestedingsprocedure nauwelijks meer dan een nationale openbare procedure of zelfs, een meervoudig onderhandse procedure, aangezien het leeuwendeel van de kosten betrekking heeft op de (procedureonafhankelijke) kosten van specificatie van een werk.

3. Wat is de hoogte van het bedrag dat onderhands wordt aanbesteed?

Er wordt onderhands aanbesteed tot een bedrag van € 75.000 voor diensten en leveringen en € 500.000 voor werken. Ter vergelijking: de stellingname ten aanzien van verspilling m.b.t. teveel openbaar aanbesteden van de brancheorganisaties heeft betrekking op gemeentes die een grens hanteren van slechts € 100.000 voor werken.

4. Hoe werkt het onderhands aanbesteden en hoe en door wie is de controle daarop?

Het onderhands aanbesteden wordt gereguleerd door het bij wet vastgelegde principe dat alle aanbestedingen transparant, met passende mate van openbaarheid en non-discriminatoir moeten worden uitgevoerd. Dit is uitgewerkt tot de regel dat er boven het normbedrag van € 25.000 voor leveringen en diensten en € 50.000 voor werken per aanbesteding ten minste 3 offertes moeten worden opgevraagd. De objectiviteit van gunning van opdrachten is vatbaar voor bezwaar en beroep, conform reguliere bestuursrechtelijke besluitvorming. De verbijzonderde interne controle, inkoop en juridische zaken zien toe op  een juiste toepassing.   Onderhands aanbesteden heeft echter als nadeel dat er minder competitie plaatsvindt en dus een risico voor hogere kosten met zich meebrengt.

5. Hoeveel Eindhovense ambtenaren zijn erbij betrokken als er Europese aanbestedingen worden gedaan?

Dit aantal is variabel en hangt af van het aantal sectoren dat erbij betrokken is. Bij een grote gemeentebrede Europese aanbesteding) zoals recentelijk voor de inhuur flexarbeid (contractwaarde ca. 50 miljoen Euro), was een team van 6 ambtenaren betrokken.

6. Wat zijn in 2009, 2010 en 2011 de totale kosten geweest die het Europees aanbesteden tot gevolg heeft gehad?

Om een idee te krijgen is het goed om te weten dat de jaarlijkse kosten van de inkoopafdeling belast met (europees) aanbesteden begroot kunnen worden op ongeveer driekwart miljoen euro. Daar tegenover staan de voordelen dat inkoop zorgt voor zo laag mogelijke kosten bij de aanschaf van onze goederen en diensten. Eveneens wordt er een bijdrage geleverd aan duurzaamheid en social return.

Eindhoven, 20-09-2011


Deze antwoorden zijn retour ontvangen op 6 oktober 2011