Armoede en de hospitaregeling
Raadsvragen: Kan onze stad met de hospitaregeling de toename van armoede temperen?
Met antwoord van het college
5 september 2023
Geacht college,
De woningnood is sinds de jaren, na de Tweede Wereldoorlog nog niet zo hoog geweest dan nu. In die tijd werd gepromoot om een of meer kamers te verhuren indien deze niet in gebruik waren. In een voor mijn bekend geval betaalde de gemeente Geldrop voor een bovenwoning in Tivoli Fl. 600 gulden (€ 272,27 euro) om een keuken in een van de slaapkamers te bouwen. Deze werkwijze was toen in meerdere plaatsen gebruikelijk.
De oorzaak van het huidige woningtekort zijn ondermeer de groeiende bevolkingsaantallen,mede door asielzoekers, statushouders, arbeidsmigranten, kenniswerkers en studenten, waardoor de vraag naar woningen gigantisch is toegenomen. De huidige woningtekorten wegwerken met te weinig woningbouwlocaties, veranderende regels door stikstofproblemen, energiezuinig duurzaam en gasvrij maar ook betaalbaar bouwen met te weinig personeel gaat ons de komende decennia niet lukken.
De ellelange procedures met daarbij een te hoge rente hebben investeerders kopschuw gemaakt. Daarentegen blijft de vraag naar woningen met de dag toenemen. Zowel voor starters als ouderen die willen doorstromen naar een kleine betaalbare woning of appartement, zal voor vele een wens blijven. Maar ook vele studenten die onze stad rijk is, moeten wij onderdak kunnen bieden.
Het probleem geldt ook voor ouderen met een eigen woning, waarvan de hypotheek (nagenoeg) is afgelost en momenteel zeer lage woonlasten hebben. Als zij hun woning verkopen om kleiner te gaan wonen is er geen woning voor hen beschikbaar. En als er wél een kleine woning of appartement vrij komt, betalen zij de hoofdprijs aan huur. Dat mag toch niet de bedoeling zijn.
Het gespaarde vermogen wat door de verkoop van hun woning is vrijgekomen zal maandelijks fors inkrimpen omdat de AOW (die ver achter de prijsindex aanloopt) met eventueel nog een (klein) pensioen(tje) niet toereikend is om daar een woning in de middenhuur of vrije sector van te betalen. Voor een sociale huurwoning komen zij niet in aanmerking.
Samenvattend heeft ook onze stad Eindhoven grote problemen. De krappe woningmarkt, de bevolkingsgroei, de explosie van prijzen voor levensonderhoud, energielasten, de hoge rente en daarentegen te weinig inkomen dreigen veel mensen van alle leeftijden op bijstandsniveau of net daarboven in armoede te vallen. De laatste informatie is dat veel mensen, ook de werkende armen, zelfs gezinnen met kinderen, maandelijks minimaal 300 euro tekort komen om niet in armoede terecht te komen.
Aan beide problemen kunnen moeten we als gemeente iets aan doen. In de vorige raadsperiode is de hospitaregeling verruimd. Maar veel inwoners zijn angstig wat de gevolgen zijn als zij een student op kamers zouden nemen. Het lijkt ons zinvol om daar duidelijkheid in te scheppen.
Dat brengt ons tot de volgende vragen;
- Wat gebeurt er met een (eventuele) uitkering en toeslagen van de hoofdhuurder, als zij in deze hospitaregeling een student op kamer nemen. Worden zij daarop gekort?
- Worden de huuropbrengsten bij hun inkomen opgeteld en gaan zij daardoor meer belasting betalen?
- Wat gebeurt er met hun uitkering/toeslagen als zij stoppen met de hospitaregeling?
- Hoelang duurt het voordat de uitkering en/of toeslagen weer worden uitbetaald?
- Wetende dat deze problemen, van armoede en een tekort aan huisvesting in heel het land spelen, is de vraag of wij als gemeente deze belastingvrijstelling zelfstandig kunnen toepassen?
Om dat te ondervangen lanceren wij hierbij het volgende voorstel.
- De gemeente gaat via de (sociale) media de hospitaregeling verder promoten.
- Inwoners van onze stad die voor deze hospitaregeling openstaan worden niet gekort op hun uitkering en/of toeslagen.
- Het extra inkomen wat de hoofdbewoner(s), dus de hospita, hiermee ontvangen is vrij van belasting.
- Om deze werkwijze voor de ‘hospita’ geloofwaardig te maken, bevestigd de gemeente hen dat per brief.
- De gemeente vergoed bovendien aan de hospita een symbolisch bedrag van bijvoorbeeld 25 euro per maand als stimulans en zal dit bedrag een keer per jaar uitbetalen.
- Met deze werkwijze zullen volgens ons meer kamers beschikbaar komen en meerdere mensen krijgen nu de kans om zelfstandig boven de armoedegrens te blijven.
- Overlast zoals bij sommige kamerverhuurpanden zal hier niet plaatsvinden omdat de hoofdbewoner ook in de woning woont en voor toezicht zorgt.
- De woningnood onder studenten zal hierdoor afnemen.
- Meer inwoners met een minimaal inkomen en die de ruimte hebben voor de hospitaregeling zullen hierdoor uit de gevarenzone blijven.
De vraag aan het college is of deze werkwijze via de huidige wetgeving mogelijk is en zo ja, wil het college hier aan mee aan de slag?
Indien uw antwoord nee is, wat kunnen wij als gemeente dan wel doen om:
- Voor zoveel mogelijk studenten met een hospitaregeling kamers beschikbaar te hebben?
- En mede daardoor meer mensen en gezinnen met kinderen boven de armoedegrens te houden?
-
Mochten enkele voorstellen niet mogelijk zijn, willen wij dat graag van u vernemen en dan graag een alternatief daarvoor.
Rudy Reker i.s.m. Hugo van Rooij Stichting (z)onderdak
https://stadszaken.nl/artikel/4502/gemeente-eindhoven-verruimt-hospitaregeling-voor-extra-
Antwoord van burgemeester en wethouders
We hechten eraan eerst de context van deze ingewikkelde materie te schetsen.
Allereerst delen we uw zorgen van de druk op de woningmarkt en vinden we uw voorstel sympathiek. Het is echter wettelijk geregeld dat huurinkomsten invloed hebben op wet- en regelgeving zoals de Participatiewet, AOW, landelijke toeslagen, (gemeentelijke) belastingen etc. Daarom is het niet mogelijk een door uw voorgestelde werkwijze te ontwikkelen waarbij dit geen consequenties heeft voor uitkeringen of toeslagen.
Voor inwoners die bijvoorbeeld een bijstandsuitkering of toeslagen ontvangen zal dit immers direct financiële consequenties hebben waarbij per individuele casus uitgerekend moet worden of dit positief of juist negatief uitpakt. We willen wel alle mogelijkheden benutten om de druk op de woningmarkt te verlichten, onder meer door meer promotie van de hospitaregeling en initiatieven zoals Hospi housing.
1. Wat gebeurt er met een (eventuele) uitkering en toeslagen van de hoofdhuurder, als zij in deze hospitaregeling een student op kamer nemen. Worden zij daarop gekort?
Het verhuren van een kamer kan gevolgen hebben voor een bijstandsuitkering of toeslagen van de hoofdhuurder. Dit hangt af van de individuele situatie en van de betreffende wet- en regeling. Vaak wordt gekeken naar de hoogte van de huur en of het om een commerciële verhuursituatie gaat. Ook worden er vanuit de verschillende wetten verschillende definities gehanteerd. De huur die ontvangen wordt telt in veel gevallen mee bij (de aangifte voor) de inkomstenbelasting. De belastingdienst kent wel een kamerverhuurvrijstelling, deze is voor het jaar 2023 € 5.881,-.
Het verhuren van een kamer kan ook gevolgen hebben voor de kwijtschelding van de gemeentelijke en waterschapsheffingen. Indien het inkomen door de verhuur van de kamer boven de kwijtscheldingsnorm uitkomt, bestaat niet langer recht op kwijtschelding. Als een verhuurder een uitkering op grond van de Participatiewet heeft, wordt bij het vaststellen van de hoogte van een Participatiewet-uitkering rekening gehouden met inkomsten uit huur, onderhuur of kostgangerschap. De huurinkomsten worden immers gezien als inkomen. De bijstandsuitkering kan dan verlaagd worden met de inkomsten uit de kamerverhuur. Eventuele gevolgen kunnen dus per situatie anders zijn. Het is daarom van belang dat inwoners zich goed vooraf laten informeren over de eventuele gevolgen in hun situatie.
Het Sociaal Raadsliedenwerk van Lumens kan inwoners hierbij ondersteunen gezien hun kennis over o.a. de toeslagen maar ook over huur- en woonzaken.
2. Worden de huuropbrengsten bij hun inkomen opgeteld en gaan zij daardoor meer belasting betalen?
Zie het antwoord op vraag 1.
3. Wat gebeurt er met hun uitkering/toeslagen als zij stoppen met de hospitaregeling?
Dit is, zoals benoemd in het antwoord onder vraag 1, afhankelijk van de individuele situatie van de inwoner en bijvoorbeeld of de uitkering of toeslagen zijn aangepast in verband met de kamerverhuur. Het is van belang dat inwoners zo snel mogelijk wijzigingen doorgeven aan de betrokken instanties zodat een en ander goed verwerkt kan worden. Zij kunnen dan waar nodig de uitkering of toeslagen wijzigen. De verwerkingstijd hiervan is per organisatie anders. Zoals eerder benoemd, kunnen de sociaal raadslieden van Lumens inwoners hierbij ondersteunen.
4. Hoelang duurt het voordat de uitkering en/of toeslagen weer worden uitbetaald?
Zie het antwoord onder vraag 3.
5. Wetende dat deze problemen, van armoede en een tekort aan huisvesting in heel het land spelen, is de vraag of wij als gemeente deze belastingvrijstelling zelfstandig kunnen toepassen?
De vrijstelling voor kamerverhuur bij de belasting is wettelijk geregeld op landelijk niveau. De gemeente heeft hierin geen vrijheid. De gemeente kan hier inwoners wel op wijzen op het moment dat bijvoorbeeld de hospitaregeling onder de aandacht wordt gebracht.
6. Om dat te ondervangen lanceren wij hierbij het volgende voorstel.
- De gemeente gaat via de (sociale) media de hospitaregeling verder promoten.
- Inwoners van onze stad die voor deze hospitaregeling openstaan worden niet gekort op hun uitkering en/of toeslagen.
- Het extra inkomen wat de hoofdbewoner(s) , dus de hospita, hiermee ontvangen is vrij van belasting.
- Om deze werkwijze voor de ‘hospita’ geloofwaardig te maken, bevestigt de gemeente hen dat per brief.
- De gemeente vergoedt bovendien aan de hospita een symbolisch bedrag van bijvoorbeeld 25 euro per maand als stimulans en zal dit bedrag een keer per jaar uitbetalen.
28 september 2023